Een klein kind is nog zo onschuldig.. Je wilt ze zo lang mogelijk beschermen tegen de harde grote boze wereld… ze zo lang mogelijk kind houden als kan.. Maar hoe doe je dat als ze zo jong al een ouder en grote zus moeten missen..?
Ik moest hier al heel snel over nadenken. Zoals ik eerder heb beschreven was ik er al snel uit dat ik foto’s wilde hebben van de zware gebeurtenissen en ging ik verhalen bundelen in de mail.
Echter waren dit dingen voor later.. Hoe moest ik er in het hier en nu mee omgaan?
Ik kreeg zelf een hele goede tip kort na het overlijden van Fons*. Als ik huilde in het bijzijn van mijn zoontje dan moest ik tegen hem zeggen waarom ik huilde. Dat ik papa miste en verdrietig was om zijn dood. Mijn zoontje zou dan deze emotie leren begrijpen en leren dat het niet aan hem lag.
Ik doe dat nog steeds. Ik merk dat doordat ik het met hem deel dat ook hij uit kan leggen als iets hem raakt. Als hij een mooi liedje hoort wat hem emotioneert dat zegt hij tegen mij ‘mama, ik krijg hier traantjes van’.. Ik heb zoveel aan deze tip gehad en het heeft dus mede mijn zoontje iets geleerd.
Wat ik ook veel gebruikt heb is de app: “Bo de beer neemt afscheid’. Hierin wordt er een verhaaltje met afbeeldingen verteld over een beer die dood gaat. Hier komen ook dingen zoals het ‘koud’ aanvoelen en de begrafenis voorbij. Ik heb dit verhaaltje vaak aan Bram laten horen. Hij ging er ook naar vragen toen hij kleiner was. Vanuit dit verhaaltje vertelde ik hem dan zaken over de dood van zijn zus en vader. Het heeft mij geholpen om dit onderwerp aan te kaarten.
Naar mate mijn zoontje ouder werd moest ik een manier gaan zoeken om hem de dood uit te leggen. Zo gingen wij vaak naar het kerkhof en dan deden wij praten over de dood. Dat gesprek verliep langzaam maar zeker steeds verder en met meer inhoudelijke zaken. Mijn zoontje ging daar een eigen draai aan geven. Zo was Femke* ‘het zusje dat onder het gras woont’. Ik vond dat zo mooi gevonden van hem. Het ontroerde mij dan ook enorm.. Mede omdat mij dit deed realiseren dat hij met zijn 4 jaar al zo ‘bekend’ was met de dood..
Nu hij nog wat ouder is kijk ik bewust met hem bepaalde films waarin ik weet dat we een gesprek aan kunnen aanknopen over het onderwerp. Zo kijken we samen de Lion King en later ook Onward. Die laatste is zeker een aanrader als er een ouder wordt gemist. Mijn zoon en ik hebben samen vele tranen gelaten bij het einde toen wij samen tot de conclusie kwamen dat wij er ook alles voor over zouden hebben om nog één momentje met papa te mogen hebben..
Wat ik ook met de kinderen doe is werkjes voor op het graf maken en deze samen brengen. Op sterf- en geboortedagen ga ik altijd een dagje weg / plan ik iets leuks buiten de deur voor de kinderen. Het geeft hen en mij wat afleiding op zo’n dag. Zo probeer ik ook de lading van het grafbezoek af te halen. Samen even naar zus en papa en dan door naar ‘gezellig’ samen zijn. Ja, het voelt heel dubbel om van verdriet naar een lach te gaan maar ik denk dat het goed is voor de kinderen om beide emoties te laten ervaren op één dag. Ik wil lotgenoten meegeven dat je de dood en met name het verdriet dat er is, bespreekbaar moet maken. Het is belangrijk als kinderen over hun gevoelens kunnen praten maar halfwezen en/of kinderen met een engelen brusje des temeer. Ja, ze zijn nog jong dus probeer het zo ‘luchtig’ mogelijk te houden en leg uit als je verdrietig bent. Door uit te leggen hoe je je voelt en waarom je dit voelt leer je hen dit beter te begrijpen. Ze leren dat het leven niet voor eeuwig is maar zullen jouw manier van verwerking (deels) kopiëren. Daarom is het goed dat je dit bespreekt. ‘Schrik’ niet als je kind eerst ‘moeilijke’ vragen aan je stelt en vervolgens weer vraagt waar zijn speelgoed ligt. Een kinderbrein kan heel makkelijk schakelen. Daar kun je dus ‘gebruik’ van maken.
Blijf met ze praten. En ja, soms vragen of zeggen ze iets wat jouw verdrietig maakt. Ik vroeg ooit of mijn zoontje bang voor een spin was of zo. Hij reageerde van “ik ben nergens bang voor’. ‘Echt niet?” vroeg ik?.. Hij rende ineens naar zijn kamer en zei heel snel; ‘Ik ben alleen bang dat jullie dood gaan’… Dan moet je als ouder zien te reageren.. pffff maar hoe.. ?? Ik kan het niet zeggen dat dit nooit zal gebeuren.. Ik voel mij op zulke momenten ook enorm machteloos.. Maar dan, dan herpak ik mijzelf en gaan we het gesprek wederom aan en huilen we samen weer even om papa..
Lotgenotenkracht 